Opnieuw invetten en afstellen van de Skywatcher AZ-EQ6 montering

Waarom een montering, in mijn geval een Skywatcher AZ-EQ6, demonteren, opnieuw invetten, afstellen en optimaliseren? Het antwoord is performance. In dit artikel omschrijf ik de procedure om de extra performance uit deze specifieke montering te halen. Lees wel de disclaimer onderaan het artikel.

Waarom?
Dat is een hele goede vraag, mijn montering heeft eigenlijk altijd goed gewerkt en op rustige avonden zat ik op zo’n 0.5 arc-seconds aan guiding. Ik merkte echter dat ik zo af en toe en met wat meer regelmaat na iedere sessie, last kreeg van uitschieters. De invloed van kabels, wind, etc. kon ik uitsluiten. Backlash op de DEC-as was niet optimaal ook, maar een echt probleem was het allemaal nog niet. Ik bedacht mij wel dat een service-beurt op den duur een keer nodig zou zijn. Dit kan je, en dat adviseer ik ook te doen, laten uitvoeren door een ervaren vakman. Ik ben echter van het slag “zelf prutsen en leren”, als het eenmaal zou lukken, dan valt de “angst” voor iets dergelijks ook weg en kan je zelf veel sneller zaken controleren, bijstellen en optimaliseren. Het hebben van volledige controle over het gehele systeem lijkt mij erg prettig, zeker als je met zoveel precisie moet werken. Een groot risico is het echter juist vanwege deze precisie wel natuurlijk, als je ergens een kleine beschadiging op de worm of het wormwiel veroorzaakt dan kan je dat wel gedag zeggen. Tip; klik op een foto om deze in het groot te bekijken, rechtsboven kan je deze dan weer sluiten.

Benodigdheden

  • Rust; Voer alle handelingen rustig uit en zonder teveel aan kracht. Lees deze hele handleiding eerst 2x goed door. Voor de gehele procedure had ik 2 volle dagen nodig.
  • Verstand; Denk 3, 4x na bij iedere stap. Kijk nog eens goed wat je al gedaan hebt, zit je nog in de goede volgorde en wat komt erna.
  • Foto-camera; Fotografeer iedere stap zodat het makkelijker wordt alles weer in elkaar te zetten en onderdelen naderhand nog eens goed te bekijken.
  • Setje inbus-sleutels; Er wordt gebruik gemaakt van verschillende maten (2, 3 en 4 mm), gebruik de maat die echt goed past door dit uit te proberen.
  • Kruiskop-schroevendraaier; Klein formaat.
  • Grote tafel of een schoon, niet pluizend kleed; Ik adviseer dan om de onderdelen van de DEC- en RA-as duidelijk te scheiden
  • Oude tandenborstel, terpentine; Voor de schoonmaak
  • Vet; Geschikt voor een montering, ik gebruikte het merk “SuperLube” wat veel wordt geadviseerd in de hobby.

De DEC-as
Deze as is het meest eenvoudige. We beginnen met het verwijderen van de veiligheids-schroef voor de contra-gewichten.

Gevolgd door het verwijderen van de inbus-schroefjes (inbussleutel 2) in de “bout” onder de DEC-koppeling. Let goed op dat je deze bout met beleid eraf draait en later zorg draagt dat het de schroefdraad goed en op de juiste manier weer pakt, nooit iets forceren. Ook van belang is om de inbus-schroefjes niet hard aan te draaien, deze grijpen namelijk de schroefdraad en te hard aandraaien beschadigd deze. Hier kwam ik zelf helaas wat te laat achter, gelukkig is dit geen probleem gebleken.

Hierna kan de DEC-koppeling uitgedraaid worden. Pas op de mogelijkheid dat hiermee onderdelen uit de behuizing kunnen vallen. Het gaat hier dan om de eerste set van sluitring-lager-sluitring, deze heeft in de gehele montering dezelfde opbouw. Door het vet kan het zijn dat je bij het weer in elkaar zetten per ongeluk 2 sluitringen op elkaar terug legt (plakt makkelijk aan elkaar) denkende dat het er 1 is, let hier dus goed op.

Nu richten we onze aandacht op de andere zijde van de DEC-as. Hier verwijderen we de inbus-schroefjes (inbussleutel 3) van de “zadel” welke dan simpelweg eraf gehaald kan worden.

Nu kan de contra-stang voorzichtig door de behuizing gehaald worden, doe dit zo recht mogelijk en ga niet zitten wrikken.

De stelschroefjes welke normaal gesproken voor het aanpassen van de backlash gebruikt worden, draai je los (inbussleutel 2).

Waarna de hele DEC-as uit de behuizing gehaald kan worden. Ook dit doe je weer rustig en zonder wrikken, het kan zijn dat hier onderdelen (bijvoorbeeld het wormwiel van de DEC-as) mee naar buiten komen. Deze kunnen los zitten en eraf vallen dus wees voorzichtig.

De volgorde van onderdelen hier zijn (gezien vanaf de zadel-kant naar beneden), een soort viltje, het wormwiel, en een sluitring-lager-sluitring combinatie.

Om verder naar binnen te kunnen werken moeten we de riempjes welke de worm aandrijven verwijderen en hiervoor is het verwijderen van een zijplaat nodig.

Vanaf hier is het van belang te letten op de verschillende “encoders” van de montering. Deze zijn fragiel en de stekkertjes dien je met beleid te verwijderen. Vaak zitten de draadjes voor deze encoders door delen van de behuizing heen, deze haal je er dus met beleid uit. Deze eerste encoder verwijder ik in zijn geheel.

Hierna kunnen we de schroeven welke het tussenstuk met het wormwiel aan de behuizing bevestigen weghalen (inbussleutel 4) en het tussenstuk voorzichtig er schuin afhalen. Schuin, omdat je zo makkelijk het riempje kan verwijderen.

We zien de worm in volle glorie met prachtig, zwart (bekend als zijnde niet fantastisch qua smering), smeer.

Hier halen we ook weer het setje sluitring-lager-sluitring weg, deze keer van een grote variant.

Het geheel ligt klaar voor een schoonmaak. Maar niet voor we beginnen aan..

De RA-as

Hier is een extra waarschuwing op zijn plaats. Het loshalen van de RA-as-schroef kan erg lastig zijn, de kans op beschadigingen is hier het grootst. Forceer niks, ga niet te hard op zaken duwen, mocht dit nodig zijn dan heb je ander gereedschap nodig dan ik hier beschrijf.

We beginnen met het losdraaien van de knoppen welke de behuizing in hoogte vastzetten, om vervolgens de behuizing zo horizontaal mogelijk te draaien.

De poolzoeker kan er makkelijk uitgedraaid worden, alsmede de kleine metalen indicator en het RA-koppeling-handvat.

Nu gebruik je weer een inbussleutel (2 mm) om de inbus-schroefjes in de RA-as-schroef los te halen. Zeer belangrijk! Kijk goed of de schroefjes daadwerkelijk los zijn, de RA-as-schroef kan redelijk vast zitten en wanneer deze schroefjes nog “grijpen” dan kan je zeker zijn van een schroefdraad van de as welke stuk is.

Ook hier draaien we weer de stelschroefjes van de worm-behuizing aan beide zijden los.

We zetten de 4 schroeven van het RA-tussenstuk ook los en beginnen dan aan de RA-as-schroef.

Hiervoor bescherm ik de verflaag van de montering met een stuk doek en gebruik ik een inbussleutel in de RA-as-schroef om het draaien van deze schroef te blokkeren. Zoals in deze foto afgebeeld werkte dit, maar ik zou adviseren het korte stuk van de sleutel hiervoor te gebruiken. Je draait vervolgens rustig de behuizing dusdanig dat de sleutel blokkeert. Wanneer de inbus-schroefjes in de RA-as-schroef goed los waren gehaald, zou een kleine duwtje voldoende moeten zijn om de RA-as-schroef los te draaien. Merk je dat er meer kracht nodig is, controleer dan nogmaals of de inbus-schroefjes goed los zijn, helpt dat nog niet stop dan en verzin een ander stuk gereedschap wat de schroef kan draaien. Aangezien ik dit niet nodig had, kan ik daar verder geen advies over geven.

De RA-as-schroef met inbus-schroefjes.

Nu kan de gehele behuizing, voorzichtig en zonder gewrik, eraf gehaald worden.

Ook hier zien we weer een tussenstuk met encoder. Het loshalen van dit stuk is hetzelfde als bij de DEC-as, echter let hier goed op dat er nog een tweede encoder onder zit! Haal het tussenstuk dus een klein stukje omhoog en trek eerst het stekkertje in deze encoder los, alvorens het stuk er weer schuin af te halen.

De schoonmaak

Nu is het tijd voor de schoonmaak. Hier gebruikte ik terpentine voor, een tandenborstel en wat niet pluizende doek om alles schoon te poetsen. Met een kwastje heb ik vervolgens alles van vers en schoon SuperLube voorzien. Hierbij heb ik redelijk wat gebruikt voor de worm en het wormwiel zelf, de kogellagers in de grote sluitring-lager-sluitring combinaties kregen ook redelijk wat, maar de sluitringen zelf nauwelijks (gewoon een zeer dun laagje tegen corrosie).

Vervangen van de DEC- en RA-worm kogellagers

Of dit echt noodzakelijk is is afhankelijk van de guiding-trend welke je nauwkeurig kan analyseren met software als PecPrep. Aan de hand van afwijkingen met een bepaalde frequentie zou je dan de conclusie kunnen trekken of dit inderdaad de worm danwel de kogellagers betreft. Ik heb dit allemaal niet bekeken, ik vervang ze gewoon omdat dit toch onderdelen zijn die van vitaal belang zijn op de nauwkeurigheid van de tracking en guiding en dus baat hebben bij beter materiaal. Ook zijn er verhalen bekend waarbij Skywatcher in de fabriek de kogellagers te strak heeft vastgezet waardoor er onnodige wrijving ontstaat. En dit is alleen te bekijken door het zelf voelen en afstellen van deze schroef.

We beginnen met het openen van de afschermkap op de as van de worm. Ik gebruik hiervoor een speciale tang welke net past in de gaatjes van de kap, met het zetten van wat kracht loodrecht hierop en dan draaien, zou je zonder uitschieten het kapje moeten kunnen verwijderen.

Hierna is de schroef te zien welke de worm- en kogellager vastzet. Deze is behoorlijk lastig te verwijderen aangezien deze erg strak zitten. Met behulp van een grote schroevendraaier met platte kop zet ik wat kracht in 1 van de sleuven, met de draairichting van de schroef mee en iets naar buiten en beneden. Let op dat je hiermee kan uitschieten, verdeel je kracht dus op juiste wijze. Als de schroef begint te draaien dan kan je het rustig met de schroevendraaier op dezelfde wijze naar buiten draaien, let op dat je niet gaat krassen in de schroefdraad van de behuizing.

Hierna is het tijd voor het verwijderen van het worm aandrijf-rad aan de andere zijde. Deze wordt met 2 inbus-schroefjes vastgehouden op de as (sleutel 2), deze draai je los en als je geluk hebt kan het radertje er zo af geschoven worden. Uiteraard had ik dit niet, er zat wat vreemd hard spul in de weg zodat ik heel voorzichtig met een schroevendraaier het rad eraf moest duwen/wrikken. Het vreemde spul heb ik er toen afgevijld.

Nu kan het geheel er voorzichtig, door de kogellager gaten naar buiten, uitgehaald worden. Let op dat je niet met het wormwiel op de behuizing krast. De kogellagers zijn er vervolgens eenvoudig af te halen en kunnen worden vervangen voor nieuwe exemplaren. In mijn geval zijn dit SKF Explorer 608-2Z kogellagers. Het geheel kan weer worden teruggezet, waarbij dan opgelet moet worden op het vastzetten van het rad op een zelfde afstand als hiervoor, zodoende blijft de uitlijning met de motor-riempjes in stand. Let ook op dat 1 van de inbus-schroefjes op het vlakke gedeelte van de as gezet wordt. Het vastzetten van de kogellager aan de andere zijde met de schroef, dit doe ik tot ik niet verder kan en neem dan een kleine stapje terug. Het viel mij op dat dit een flink verschil maakte in hoe soepel het geheel draaide. Let er wel op dat er geen enkele speling mag staan op de worm, dit kan je testen door de worm vrij stevig heen en weer te duwen en hierbij mag dan geen waarneembare beweging merkbaar zijn.

Dit alles is in feite hetzelfde voor de RA-wormbehuizing, met als uitzondering dat hier nog een extra encoder zit, waarbij gebruik wordt gemaakt van een schijfje met uitsparing (een soort zeer eenvoudige, optische stappenteller). Deze encoder zal er even af moeten, waarna het schijfje met een kleine kruiskrop schroevendraaier verwijdert kan worden.

Een interessante en nuttige bijkomstigheid van deze procedure bleek al snel het kunnen verwijderen van een inbusschroefje welke in de fabriek los in de RA-behuizing bleek te liggen. Ik denk hier een potentieel groot probleem in de toekomst mee te hebben voorkomen. Het schroefje lag namelijk onder het RA worm-radertje.

En weer in elkaar

Het in elkaar zetten is in feite de bovenstaande procedure in omgekeerde volgorde uitvoeren, met inachtneming van de waarschuwingen die ik hier beschreven heb. Het kan wat lastig zijn om de kabels voor de encoders weer door de tussenstukken te voeren, doe dit ook weer voorzichtig en met geduld. Als laatste is het zaak om de backlash af te stellen, ik zal dit artikel nog van een update met deze procedure voorzien.

Copyright © Vincent Groenewold (auteur) & © starry-night.nl 2017

Disclaimer: Ik heb zelf de stap gewaagd om deze redelijk prijzige montering uit elkaar te halen, opnieuw in te vetten en af te stellen. Ik ben geen expert in deze, simpelweg een hobbyist en het kan goed zijn dat ik een stap of foto vergeten ben te vermelden. Het is dus op geheel eigen risico om deze handleiding te volgen, enige schade is voor eigen rekening.

9 thoughts on “Opnieuw invetten en afstellen van de Skywatcher AZ-EQ6 montering”

  1. Mooi verwoord en in beeld gebracht, maar zelfs met zo’n gedetaileerde beschrijving durf ik mij er niet aan te wagen ;-)

  2. Het is net als bij extreme-sports, je moet het zelf willen en durven anders loop je meer risico op iets wat fout gaat. Als je er dus onzeker over bent dan zou ik het zeker door een vakman laten uitvoeren.

  3. Zooo, 2 dagen bezig geweest met het weer losdraaien van 1 ietwat beschadigd inbus-schroefje. Dat is dus wel een punt van aandacht. :)

  4. Zeer nuttige uiteenzetting en fotorapportage, dank!

    Ik ben wel benieuwd of na deze servicebeurt er verbeteringen in je guiding te detecteren viel en zo ja, hoeveel?

  5. Dank je! De hoofdreden voor mijn service beurt was om de montering te leren kennen, ik ben nu niet meer zenuwachtig om ergens aan te draaien en weet precies wat het doet. Als er zich problemen voordoen heb ik nu ook een breder beeld over wat er mogelijk fout zit en hoe dit te fixen. Wat ik in de guiding zag hierna was minder uitzwaaiers op bepaalde tijdstippen (blijkbaar worm gerelateerd) en gezien alles precies goed zat, merkte ik een meer consistent stabiele guiding, niet alleen omdat ik het toevallig die avond goed had zitten of omdat ik die ene avond toevallig de balans precies goed had zitten om de uitzwaaier eruit te houden, dat maakt nu niet meer zoveel uit.

  6. Het is prachtig als je dit durft en kan. Gefeliciteerd met deze prestatie. Als nieuweling op deze site heb ik vandaag een klein technisch probleem aangekaart met een Sywatcher Eq6-R pro, die nieuw is en wat speling heeft op zijn declinatie-as. Kan men dit zelf gemakkelijk bijregelen en welke vijsjes moeten dan worden aangedraaid ?

  7. Excuus voor het late antwoord (druk geweest met verhuizen). De speling op de DEC as kan je afstellen middels het aan- danwel losdraaien van kleine boutjes op die as. Zoek maar eens in Google op “Astrobaby guide” voor afstellen hiervan.

  8. Hoi,

    Indrukwekkend! Zie ik nou goed jouw opstelling een messing wormwiel hebt? Ik heb zelf een EQ5 (een ouwetje). Daar is de worm van messing en het wormwiel van aluminium. Slecht combinatie in mijn ogen, aangezien het wormwiel daardoor makkelijk beschadigt hetgeen ook gebeurt is. Heb jij, of iemand anders, daar tips voor?

  9. Volgens mij is het messing inderdaad. Of ik daar tips voor heb, ik denk dat dan de enige optie is om zelf de interne zaken te vervangen of een nieuwe montering te bekijken.

Leave a Comment

Scroll to Top