| UMA | In de meridiaan 10 p.m. (GMT) 20 april. Circumpolair. |
Ursa Major, de Grote Beer, een van de oudste sterrenbeelden, is wellicht het bekendste en er zijn talloze legenden mee verbonden. Bijzonder beroemd is de groep van zeven sterren die de Wagen of de Ploeg genoemd wordt, hoewel steelpan of Pollepel (in het Engels de “Big Dipper”) beter geweest zou zijn.
In een Cherokee legende stelt de steel van de pan een groep jagers voor die de beer najagen vanaf de tijd dat hij hoog aan de hemel staat in de lente, totdat hij ondergaat op herfstavonden. In het begin van elke avond heeft de beer zich met zijn jagers een stukje verder westwaarts bewogen.
De Iroquois van het dal van de St Lawrence in Canada en de Micmacs van Nova Scotia hebben een gecompliceerder verhaal. De beer wordt opgejaagd door zeven jagers, voorgesteld door de “steelpan”. Elke lente begint de jacht wanneer de beer Corona Borealis, zijn hol, verlaat. De beer wordt pas gedood in de herfst en het skelet blijft tot de volgende lente aan de hemel. Dan komt een nieuwe beer uit Corona Borealis en begint de nacht opnieuw. In plaats van een beer zien de Sioux van centraal Noord-Amerika een langstaartig stinkdier.
Volgens een Chinese legende vormen de sterren van de “steelpan” een maatbeker om in tijden van hongersnood grote hoeveelheden voedsel aan de bevolking te leveren. Ook de oude Hebreeën zagen er een maatbeker in.
De oude Britten zagen de “Big Dipper” als de wagen van koning Arthur. de Germanen als een kar met drie paarden. De Romeinen zagen zeven ossen, ingespannen aan de dissel en gemend door Arcturus.
In de Griekse legende hadden Zeus en Callisto, een stervelinge, een zoon Arcas. Hera, de jaloerse vrouw van Zeus, veranderde Callisto in een beer. Op een dag doodde haar zoon haar bijna tijdens een jacht, niet wetende dat de beer zijn moeder was. Zeus redde Callisto en plaatste haar en haar zoon aan de hemel. De zoon veranderde hij ook in een beer. Callisto is Ursa Major en Arcas is Ursa Minor.
Mizar of Zeta (ζ) Ursae Majoris en Alcor: Dit is de beroemde schijnbare dubbelster in het midden van de steel. De scheiding bedraagt 12 boogminuten en ze zijn dus soms met het blote oog te zien als een paar. Mizar zelf is een echte dubbelster, met een scheiding van 14 boogseconden.
Xi (ε) Ursae Majoris: Een dubbelster in het zuiden van de Grote Beer, gebruik minimaal een 75mm-telescoop om het binaire paar van respectievelijk m4 en m5 te splitsen. Het paar heeft een omlooptijd van 60 jaar, relatief kort voor een visueel zichtbaar binaire systeem.
M 81: Dit spiraalstelsel kan gemakkelijk met een verrekijker gezien worden, zelfs vanuit de stad, en het is opmerkelijk wanneer je M 81 waarneemt onder goede omstandigheden. De ovale schijf wordt duidelijker naarmate je telescoop groter is.
M 82: Dit is een lange dunne vreemde galaxie, net 1/2 graad van M 81. Ze verschijnt als een dunne grijze nevelvlek in een 100 mm-telescoop, maar geeft wat details in een 200 mm of grotere. Zelfs in grote telescopen en op foto’s is het niet duidelijk wat voor een galaxie dit is (onregelmatig sterrenstelsel niet passend in de classificaties van Edwin Hubble). In januari 2014 vond in M 82 een supernova plaats duidelijk zichtbaar door een telescoop.
M 97 (Uilnevel): Dit is een ovale planetaire nevel die de vorm van een uil aanneemt wanneer je er met een 300mm telescoop naar kijkt. Hij is groot en daardoor zwak, en je moet een 75 mm-telescoop of groter hebben om hem te vinden.